Ricardo Pedro Ron Latas. Profesor Titular de Dereito do Traballo (Universidade da Coruña). Maxistrado suplente da Sala do Social do TSX de Galicia.

Falar de Simone de Beauvoir é falar da súa obra iniciática, O segundo sexo. Trátase, sen dúbida, dunha obra fundacional, pero tamén dunha profunda reflexión do papel da muller na sociedade occidental tanto pretérita como actual. Para a doutrina científica, foi a confirmación definitiva para encarar a comprensión da subxectividade feminina como un proceso sobredeterminado polos valores culturais imperantes, pero o que é máis importante aínda, constituíu unha verdadeira alegación contra a invisibilidade das mulleres, anticipando o que hoxe en día denominamos como xénero. Pero Simone de Beauvoir é moito máis (que xa é bastante) que todo iso. Naceu como Simone Lucie Ernestine Marie Bertrand de Beauvoir en París (Francia) o 9 de xaneiro de 1908, e faleceu nesa mesma cidade o 14 de abril de 1986. A súa vida persoal adoita asociarse ao filósofo (e gañador do Nobel de literatura; que rexeitou, por certo) Jean Paul Sartre, co que mantivo unha estreita relación (persoal e intelectual) ata o falecemento deste último. Obviamente, as obras de ambos se beneficiaron dese coñecemento mutuo, ben que con certas oscilacións no persoal, tal e como se encargou de lembrar a propia autora no seu libro de 1981, A cerimonia do adeus, moi criticado no seu país no momento da súa publicación. Pero como digo Simone de Beauvoir é iso e moito máis. A súa obra literaria é inxente. Nela podemos atopar de todo: novelas, ensaios, memorias, diarios …; incluso unha obra de teatro (As bocas inútiles). Pero non nos debe estrañar, xa que se era unha traballadora incansable, que non deixou de estar activa ata o momento do seu óbito. Aínda e con todo, reducir a súa actividade intelectual á palabra escrita sería (ademais de inxusto) empobrecer a súa figura, que marcou a futuras xeracións de ensaístas e filósofos. Que Simone de Beauvoir é considerada a día de hoxe una das principais voces do feminismo non sería faltar á verdade. Actualmente, resulta un lugar común na literatura de xénero que a súa obra O segundo sexo abriu a porta á actual consideración dos dous sexos desde unha perspectiva de xénero, máis aló da bioloxía. “Non se nace muller; chégase a selo” afirmaba xa a autora no afastado ano de 1949, asegurando que ser “o ser non existe e non debe confundirse con chegar a ser”. O libro, a pesar de ser acollido con certo desdén e desprezo (tanto pola intelectualidade de dereitas como de esquerdas), foi un éxito de vendas (a primeira semana de publicación vendéronse máis de vinte mil exemplares), e sobre todo un sopro de liberdade de pensamento nunha sociedade como a francesa de mediados do século pasado, onde a hipocrisía na intelectualidade parisiense (formada maioritariamente por homes) era a tónica dominante, ata o punto que o partido comunista francés referíase á obra de Simone de Beauvoir como un despreciable produto dunha burguesía decadente. O máis curioso de todo é que Simone de Beauvoir sempre se atopou moi ligada á poderosa intelectualidade de esquerdas francesa, que xurdiu con inusitada forza tras finalizar a Segunda Guerra Mundial. Ata tal punto que foi unha das fundadoras en 1945 da revista existencialista Lles Temps Modernes, que se mantivo no mercado ata o ano 2018, e que foi dirixida por ela durante máis de corenta anos (de 1945 a 1986). É máis, a súa obra máis emblemática (O segundo sexo) publicouse por primeira vez na súa revista. En fin, non pode negarse o carácter esencialmente existencialista de Simone de Beauvoir, pero tampouco pode deixarse de lado o seu “ser” primordialmente feminista, aínda que ela non recoñecese tal carácter na súa persoa ata anos despois da publicación do segundo sexo. Para ela, o ser muller non era nin máis nin menos que unha maneira de vivir e de loitar de maneira estritamente individual, refugando os roles impostos por unha sociedade esencialmente machista e loitando contra a construción cultural do termo, ata que as mulleres poidan dicir que reconquistaron a súa identidade desde as súas propias conviccións de feminidade