Lemos nestes días que a Audiencia Provincial de Lugo, a súa Sección Segunda, ditando un auto o 11 de novembro de 2021, acorda deixar sen efecto o sobresemento, que significa arquivo, que acordara, en relación co que xa coñecemos como o Caso Maruxaina, un Xulgado de Viveiro.

A discusión era clara, se a intimidade, a dignidade, merece protección cando se expón na vía pública. Protección, concretamente, desde a xurisdición penal, cuxa intervención debe reservarse para os supostos máis odiosos, intolerables, en consideración social, e só por iso a necesidade de castigar cunha pena.

No Xulgado cuestionouse, quen se mostra no espazo público logo non podería queixarse, veu dicir resumindo en maneira vulgar, pero a Audiencia opina doutra maneira.

Podemos ler no auto antes mencionado,

… a xurisprudencia constitucional establece que a esfera da intimidade persoal está en relación coa anotación que da mesma realice o seu titular, reiterando tal Tribunal que cada persoa pode reservarse un espazo resgardado da curiosidade allea; en consecuencia, corresponde a cada persoa acoutar o ámbito de intimidade persoal e familiar que reserva ao coñecemento alleo (STC 241/2012, do 17 de decembro (RTC 2012, 241). Declarando o mesmo Tribunal Constitucional que a intimidade protexida polo art. 18.1 CE non se reduce á que se desenvolve nun ámbito doméstico ou privado.

Tamén que,

… Á súa vez determinar se o lugar era un lugar apartado ou reservado, o que tamén, en principio e en consideración ao propio feito de que quen actuou colocando os elementos de gravación era coñecedor de que se trataba dun lugar “reservado” e que xa viña sendo utilizado en anos anteriores para poder ouriñar as mulleres sen estar á vista de terceiros, isto é nun lugar que, en aparencia e a falta de maiores concrecións é apartado da vista de persoas alleas e, por fin que o destino que recibiron as imaxes, emitidas en páxinas web de contido erótico mesmo na súa propia denominación, hannos de levar á conclusión de que efectivamente se viu comprometida a intimidade dun grupo de mulleres e que tal conduta, aparentemente dolosa, ha de merecer que se investigue sobre quen e como realizou as gravacións, para o que haberá de continuarse coa instrución da causa e a investigación.

Podemos ler isto, entre outras moitas cousas.

A discusión, desde un punto de vista xurídico, seguramente resulte lícita, as leis permiten moi distintas interpretacións e coas penais, as dos delitos, hai que ter coidado, non debe estenderse, inxustificadamente, o seu ámbito de aplicación.

Aínda que me parece moi distinto, que merecen moi diferente valoración, feitos que resultan, polas súas características, pola intención que se desprende, tamén tan distintos.

Unha cousa é que, por exemplo, camiñando pola rúa presencies, inesperadamente, algo que te sorprende. E que o graves co móbil, quizá unha mala teima, pero nada máis. Outra moi diferente que, aínda sendo nun espazo público, pero apartado, non transitado, discreto, instales nel, con antelación, con preparación, con iso que podiamos dicir, desde un punto de vista coloquial, premeditación, unhas cámaras, non só unha, que gravan desde distintos ángulos, para conseguir as imaxes de mulleres, porque ou non había homes ou as súas gravacións se desprezáron, na disposición que sabemos, propia, creo que ninguén o discutirá, da intimidade. E que, despois, aínda se busque un rendemento económico.

Feitos moi diferentes na súa esencia, e lémbranos a Audiencia de Lugo, no auto sinalado, que … cada persoa pode reservarse un espazo resgardado da curiosidade allea; en consecuencia, corresponde a cada persoa acoutar o ámbito de intimidade persoal e familiar que reserva ao coñecemento alleo (STC 241/2012, do 17 de decembro (RTC 2012, 241). Declarando o mesmo Tribunal Constitucional que a intimidade protexida polo art. 18.1 CE non se reduce á que se desenvolve nun ámbito doméstico ou privado.

De todas as maneiras, o que agora quería expor era outra cousa.

Pois xa está ben, sempre, polo menos case sempre, sófreno as mulleres.

No artigo tres apartado a) do Convenio de Istambul, ao que tantas veces se fixo referencia nesta páxina, lemos, … por “violencia contra as mulleres” deberase entender unha violación dos dereitos humanos e unha forma de discriminación contra as mulleres, e designará todos os actos de violencia baseados no xénero que implican ou poden implicar para as mulleres danos ou sufrimentos de natureza física, sexual, psicolóxica ou económicaincluídas as ameazas de realizar os devanditos actos, a coacción ou a privación arbitraria de liberdade, na vida pública ou privada..

No seu artigo corenta, … as Partes adoptarán as medidas lexislativas ou doutro tipo necesarias para que toda forma de comportamento non desexado, verbal, non verbal ou físico, de carácter sexual, que teña por obxecto ou resultado violar a dignidade dunha persoa, en particular cando o devandito comportamento cre un ambiente intimidatorio, hostil, degradante, humillante ou ofensivo, sexa castigado con sancións penais ou outro tipo de sancións legais.

Parece bastante claro, e este Convenio obríganos.

Pero é que, ademais, o artigo sete da O 3/2007 do 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes, no seu número dous di,

… Constitúe acoso por razón de sexo calquera comportamento realizado en función do sexo dunha persoa, co propósito ou o efecto de atentar contra a súa dignidadee de crear unha contorna intimidatorio, degradante ou ofensivo.

E o catorce, número cinco, resalta como obxectivo de todas as administracións, … a adopción das medidas necesarias para a erradicación da violencia de xénero, a violencia familiar e todas as formas de acoso sexual e acoso por razón de sexo.

O Decreto Lexislativo 2/2015, do 12 de febreiro, polo que se aproba o texto refundido das disposicións legais da Comunidade Autónoma de Galicia en materia de igualdade, en concordancia coas anteriores disposicións, no seu artigo dous número tres, establece, … entenderase por acoso ou acoso moral por razón de xénero, a situación na que se produce un comportamento non desexado relacionado co sexo dunha persoa, co propósito ou efecto de atentar contra a dignidade da persoa e de crear unha contorna intimidatoria, hostil, degradante, humillante ou ofensiva.

Todo bastante comprensible, mesmo ilustrativo.

A discusión establecida , coñecémola , aínda na vía pública, aínda que no recuncho máis reservado no que se se busca algo de intimidade , é lícito todo?, calquera cousa, incluso esa premeditación?, a preparación de cámaras cun obxecto e mesmo co que parece pretensión de conseguir un rendemento económico?.

Expoñendo, iso si, a intimidade dunhas mulleres, só dunhas mulleres, Curioso que non se reproducise a imaxe de ningún home. Quizá fóra, claro, porque non se buscaba.

E, entón, só teriamos que reler os preceptos, as disposicións legais, que antes mencionamos .

Para alcanzar unha conclusión.

Porque, despois de mostrar, e sinceramente, o respecto para cada profesional que, desde unha ou outra perspectiva, interveñen no procedemento xudicial, non pode ser doutra maneira, (eu opino desde a distancia e é nese procedemento onde debe resolverse esta controversia), penso que tamén temos que lembrar o contido do artigo 510 do Código penal, que no seu número segundo, apartado a), dispón:

2. Serán castigados coa pena de prisión de seis meses a dous anos e multa de seis a doce meses:
3. a) Quen lesione a dignidade das persoas mediante accións que entrañen humillación, menosprezo ou descrédito dalgún dos grupos a que se refire o apartado anterior, ou dunha parte dos mesmos, ou de calquera persoa determinada por razón da súa pertenza a eles por motivos….., o seu sexo, orientación ou identidade sexual, por razóns de xénero, enfermidade ou discapacidade, ou produzan, elaboren, posúan coa finalidade de distribuír, faciliten a terceiras persoas o acceso, distribúan, difundan ou vendan escritos ou calquera outra clase de material ou soportes que polo seu contido sexan idóneos para lesionar a dignidade das persoas por representar unha grave humillación, menosprezo ou descrédito dalgún dos grupos mencionados, dunha parte deles, ou de calquera persoa determinada por razón da súa pertenza aos mesmos..

E, no seu número terceiro,

3. As penas previstas nos apartados anteriores impoñeranse na súa metade superior cando os feitos se levaron a cabo a través dun medio de comunicación social, por medio da internet ou mediante o uso de tecnoloxías da información, de modo que, aquel se fixese accesible a un elevado número de persoas..

Lesionen a dignidade das persoas mediante accións que entrañen humillación, por motivos, entre outros, relativos ao seu sexo, acción que se entende agravada se se reviste de publicidade.

Pois dáme que pensar, que, neste caso, se puido cometer, e con independencia do outro relativo á intimidade, un delito destes que chamamos de odio, quebranto da dignidade, humillación dun grupo, pola súa pertenza a un sexo, mesmo aproveitamento económico a través da difusión, e todo deliberado. Pois só foi, a gravación, relativa a mulleres, agachadas, que sabemos que se baixaron roupa, ouriñando.

O que a ninguén interesaba, como para preparar tanto dispositivo, a non ser que buscase, ou buscasen, se foi máis dun, precisamente, utilizar a esas mulleres, que aínda na vía pública tentaban preservar a súa intimidade, como obxectos, con desprezo. Só por que eran dun sexo.

E iso non o podemos tolerar.

Delito de odio?, quizá simplemente porque, entremeténdose, gravando, un acto propio da intimidade provocouse a humillación, a lesión na dignidade de certas persoas só por ser, como digo, dun sexo. E xa está ben, pois non podía descoñecerse a repercusión do que se facía.

As sentenzas que lin do Tribunal Supremo acerca deste delito, por exemplo, a nº675/2020 do 11 de decembro, tamén as que nela se citan, adoitan tratar do que coñecemos como discurso de odio, previsto no nº1 do mesmo artigo 510 do Código penal. Cancións, escritos, publicacións na rede, …, que, pretendéndose amparar na liberdade de expresión, poden resultar ofensivas, máis aínda, poden conter ameazas, mesmo suxerir accións violentas contra determinados grupos, aos que se despreza, só por algunha das súas características, a raza, a cor, a relixión, …

E o Tribunal Supremo, valorando xurisprudencia doutros Tribunais europeos, do noso Constitucional, móstrase categórico. Resalta, por exemplo, nesa sentenza, “… O carácter limitable do dereito á liberdade de expresión e, singularmente, o derivado de manifestacións que alenten a violencia. A STC 112/2016, declara o seguinte [FJ 2 ii)] “A xa citada STC 177/2015 tamén senta que o dereito á liberdade de expresión non é de carácter absoluto. Así, o Tribunal declara neste pronunciamento que a liberdade de expresión ten, como todos os demais dereitos, os seus límites, de maneira que calquera exercicio dese dereito non merece, polo simple feito de selo, protección constitucional, e lembra que a xurisprudencia do Tribunal Europeo de Dereitos Humanos afirmou que a tolerancia e o respecto da igual dignidade de todos os seres humanos constitúen o fundamento dunha sociedade democrática e pluralista, do que resulta que, en principio, se puidese considerar necesario nas sociedades democráticas sancionar e mesmo previr todas as formas de expresión que propaguen, inciten, promovan ou xustifiquen o odio baseado na intolerancia e que, do mesmo xeito, a libre exposición das ideas non autoriza o uso da violencia para impoñer criterios propios [FJ 2 c)]».

Ou que “… Para a valoración da conduta que estamos a axuizar é fundamental a STC 235/2007, do 7 de novembro de 2007, na que se fai un repaso polo dereito á liberdade de expresión, que, para o que aquí nos ocupa, podemos resumir dicindo que non ampara mensaxes racistas ou xenófobos, porque non é un dereito absoluto, e, neste sentido, no seu F.J. 5º, pódese ler o seguinte: “De maneira xenérica, sitúase fóra do ámbito de protección do devandito dereito a difusión das frases e expresións aldraxantes ou ofensivas, sen relación coas ideas ou opinións que se queiran expoñer, e por tanto, innecesarias a este propósito ( SSTC 204/1997 , do 25 de novembro ; 11/2000, do 17 de xaneiro, FJ 7; 49/2001, do 26 de febreiro, FJ 5; 160/2003, do 15 de setembro, FJ 4)”.

Non é exactamente o mesmo suposto, pero resulta referencial, segundo creo, para a interpretación.

Pois se nin sequera a existencia dun dereito fundamental pode xustificar calquera cousa, desde logo o que resulta gratuíto para apoiar un argumento e pode ser, ou é, ofensivo, en maior medida, cando o que se expresa resulta obxectivamente desprezativo para un grupo, ou os seus compoñentes, coa consecuente lesión para a súa dignidade, discurso do odio, como vai resultar lícito, desde a mesma perspectiva, non xa que se exprese algo, senón que se chegue a facer, instalar unhas cámaras nun sitio apartado, gravar o que se sabía que ía suceder nese lugar apartado, logo difundir a gravación, cando resulta que as imaxes que se pretendían, e conseguiron, e utilizaron, eran propias da intimidade dun grupo de persoas definidas neste caso polo seu sexo, cuxa dignidade, como mulleres, viuse evidentemente comprometida, atacada.

E todo, só, porque eran mulleres.

O delito de odio, nº2 do artigo 510, tamén se comete, vímolo, cando se lesione a dignidade das persoas mediante accións que entrañen humillación, menosprezo ou descrédito dalgún dos grupos a que se refire o apartado anterior, ou dunha parte dos mesmos, ou de calquera persoa determinada por razón da súa pertenza a eles. Igualmente, cando se produzan, elaboren, posúan coa finalidade de distribuír, faciliten a terceiras persoas o acceso, distribúan, difundan ou vendan escritos ou calquera outra clase de material ou soportes que polo seu contido sexan idóneos para lesionar a dignidade das persoas por representar unha grave humillación, menosprezo ou descrédito dalgún dos grupos mencionados, dunha parte deles, ou de calquera persoa determinada por razón da súa pertenza aos mesmos.

E eses grupos, ou as persoas que os conforman, que se consideran e protexen, tamén poden vir definidos simplemente polo seu sexo. E non creo que poida cuestionarse, nin remotamente, que a acción resultaba idónea para lesionar a dignidade, a dignidade das mulleres, pois non se buscaba a outras persoas.

A conclusión, desde o meu punto de vista, só pode ser unha.